Hiện trạng nghề nuôi hàu tại Bến Tre thiếu bền vững do thời gian nuôi kéo dài từ 17-18 tháng; vị trí nuôi thường bị bồi lắng sau thời gian nuôi; kỹ thuật lấy giống và phát triển nuôi còn may rủi; vật bám lấy giống và nuôi lớn tiềm ẩn rủi ro và ô nhiễm môi trường do khi thu hoạch đã bị loại bỏ và thải ra ngoài môi trường với số lượng lớn, điều này đã làm bồi lắng, tích tụ dưới lòng sông, kênh rạch ảnh hưởng môi trường lâu dài cho ngành nuôi biển nói chung và nghề nuôi hàu nói riêng.

 

Từ kết quả của đề tài: “Nghiên cứu các biện pháp nâng cao hiệu quả thu giống và nuôi hàu thương phẩm để nhằm hạn chế tác động môi trường tại tỉnh Bến Tre”do Viện Hải Dương học thực hiện, đã được Hội đồng Khoa học và Công nghệ đánh giá nghiệm thu ngày 06 tháng 12 năm 2020, đã đưa ra được giải pháp cải tiến mô hình nuôi hàu truyền thống bằng mô hình nuôi hàu Bến Tre bền vững.

 

Để đưa nhanh kết quả nghiên cứu của đề tài vào ứng dụng trong thực tiễn sản xuất. Trang Thông tin điện tử-Sở KH&CN xin giới thiệu mô hình nuôi hàu Bến Tre bền vững theo hai công đoạn để bạn đọc tham khảo, áp dụng nhằm nâng cao hiệu quả thu giống và nuôi hàu thương phẩm. 

 

- Công đoạn lấy giống: Sử dụng vật bám là vỏ hàu cũ thay thế vật bám truyền thống tấm lợp Fibro xi măng. Hình thức lấy giống là làm giàn treo cố định.

 

- Công đoạn nuôi lớn: Khi giống hàu đạt 2-3 cm thì san thưa giống và nuôi lớn hàu trên bè nổi thay thế cho mô hình nuôi giàn treo truyền thống không san thưa giống. Quy trình này đã rút ngắn được thời gian nuôi từ 3,3-4,5 tháng, tỉ suất lợi nhuận đạt cao hơn mô hình nuôi truyền thống bằng tấm lợp Fibro xi măng.

Giải pháp sử dụng vỏ hàu làm giá bám thay thế cho giá bám bằng tấm lợp Fibro xi măng do có chi phí thấp và có thể tái sử dụng trong nhiều vụ nuôi và không gây hại cho môi trường, trong khi đó giá thể là tấm Fibro xi măng giá thành cao gấp 4-5 lần và không tái sử dụng lại, giá thể này phải đập bỏ khi thu hoạch và thải ra ngoài môi trường. Bên cạnh giải pháp kỹ thuật, cải tiến quy trình nuôi, thì giải pháp tuyên truyền giáo dục cồng đồng không sử dụng vật bám bằng tấm lợp Fibro xi măng để bảo vệ môi trường vùng nuôi và phát triển nghề nuôi hàu bền vững.

Quy trình thu giống hàu đơn Magallana belcheri từ các vật liệu, cấu trúc khác nhau

 

Căn cứ vào mùa vụ sinh sản của hàu Magallana belcheri để tiến hành lấy giống như sau:

 

- Quan sát tuyến sinh dục hàu: Tách vỏ hàu ra và quan sát độ chín muồi của tuyến sinh dục (như hình 2). Nếu thấy đồng loạt thì hàu đang là mùa sinh sản chính và sau đó khoảng 10-15 ngày thả vật bám thu giống.

 

- Thời gian lấy giống: Từ tháng 4 đến tháng 5 hằng năm.

 

- Vật bám lấy giống: Tùy theo mô hình nuôi thương phẩm, chọn các vật liệu giá thể lấy giống khác nhau. Vật bám bằng vỏ hàu cũ, miếng cao su rất phù hợp cho mô hình nuôi giàn treo, bè treo. Vật bám bằng tấm nhựa phù hợp cho mô hình nuôi hàu rời trên giàn đỡ, khay chứa, túi lưới hoặc rổ nhựa.

 

- Vị trí lấy giống: Nơi đang có sự phân bố của hàu bố mẹ ngoài tự nhiên.

 

- Chiều sâu cột nước treo vật bám thu giống: Từ vùng triều thấp đến tầng đáy của cột nước.

Quy trình nuôi hàu thương phẩm

Quy trình nuôi hàu Magallana belcheri thương phẩm theo hai công đoạn:

 

- Công đoạn lấy giống hàu: Làm giàn treo cố định theo như hướng dẫn thực hiện quy trình lấy giống, hoặc mua giống từ các cơ sở sản xuất.

 

- Công đoạn nuôi lớn trên bè nổi: Khi hàu đạt kích thước từ 2-3 cm thì san thưa giống và nuôi trên bè nổi.

 

 

- Chọn vùng nuôi: Nơi có dòng chảy lưu thông, giàu sinh vật phù du, khu vực không có chất thải công nghiệp đổ vào; độ mặn dao động 7-32‰; độ sâu: từ 3-8 m.

 

- Các thông số kỹ thuật:

 

+ Kích cỡ hàu: Hàu đạt 3 tháng tuổi với kích thước khoảng 2,5-3 cm trên các vỏ hàu. Con giống phải đạt các tiêu chuẩn chất lượng như tương đối đồng đều về kích cỡ.

 

+ Dây giống hàu: Chọn vật bám có hàu giống từ 2-8 con/mảnh vỏ, xâu thành chuỗi với 4 mảnh vỏ hàu/dây giống, đảm bảo trên mỗi dây giống có từ 16-20 con, khoảng các giữa các mảnh vỏ trên dây là 25 cm.

 

- Kỹ thuật nuôi: Treo các dây giống lên bè nuôi, khoảng cách giữa các dây treo là 25cm, tương ứng mỗi ô vuông (1 m2) là 25 dây giống với mật độ từ 400-500 con/m2.

 

- Chăm sóc quản lý: Sau 30 ngày thì tiến hành vệ sinh hàu một lần bằng cách nâng lên hạ giống vài lần cho đến khi dây giống hàu sạch không còn bùn hay các vật bám vào. Trong quá trình vệ sinh thường xuyên kiểm tra sinh vật gây hại cho hàu như cua, ốc lông.

 

- Mùa vụ và kích thước thu hoạch hàu: Đối với thị trường tiêu thụ khi hàu đạt kích thước từ 4-6 con/kg là có thể thu hoạch. Tuy nhiên, để hàu đạt chất lượng, sản phẩm đáp ứng người tiêu dùng cần thu hoạch hàu trước mùa khô, trong giai đoạn này hàu đang vào mùa sinh sản, hàu tăng nhanh về khối lượng thịt. Nếu thu hoạch sau mùa sinh sản hàu sẽ ốm, nhiều chất dinh dưỡng đã phóng ra ngoài qua trứng và tinh trùng và điều này đã giảm khối lượng thịt hàu đáng kế.

Quy trình nuôi hàu thương phẩm bằng giá thể là vỏ hàu bằng giàn treo cố định

- Chọn vùng nuôi: Nơi có dòng chảy lưu thông, giàu sinh vật phù du, khu vực không có chất thải công nghiệp đổ vào; độ mặn dao động 7-32‰; độ sâu từ 2-6 m.

 

- Kích cỡ hàu: Hàu đạt 3 tháng tuổi với kích thước khoảng 2,5-3 cm trên các vỏ hàu. Con giống phải đạt các tiêu chuẩn chất lượng như tương đối đồng đều về kích cỡ.

 

- Dây giống hàu: Chọn vật bám có hàu giống từ 2-8 con/mảnh vỏ, xâu thành chuỗi 4 mảnh/dây giống, đảm bảo trên dây giống có từ 16-20 con, khoảng các giữa các mảnh vỏ trên dây là 25 cm.

 

- Kỹ thuật nuôi: Treo các dây giống lên giàn nuôi và đảm bảo hàu luôn ngập nước, khoảng cách giữa các dây treo là 25 cm, tương ứng mỗi ô vuông (1 m2) là 25 dây giống với mật độ từ 400-500 con/m2.

 

- Chăm sóc quản lý: Sau 30 ngày thì tiến hành vệ sinh hàu một lần bằng cách nâng lên hạ giống vài lần cho đến khi dây giống hàu sạch không còn bùn hay các vật bám vào. Trong quá trình vệ sinh thường xuyên kiểm tra sinh vật gây hại cho hàu như cua, ốc lông.

 

- Thu hoạch: Sau 15-16 tháng, hàu đạt kích thước chiều cao 12-14 cm (khoảng 4-6con/kg) thì thu hoạch. Năng suất thu hoạch theo quy trình đạt 75-80kg/1 ô vuông giàn nuôi.